بازگشت درمان ارتودنسی تنها در عده معدودی از بیماران دیده شده است. نتیجه درمان اغلب برای حدود 95% از بیماران رضایت خاطر را به همراه می آورد. در 5% باقیمانده، برگشت درمان ارتودنسی دندان ممکن است به بررسی مجددی نیاز داشته باشند. بنابراین به این سادگی ها نباید از این مساله گذشت. به خاطر اهمیت این موضوع قصد داریم در این مقاله به بررسی مساله برگشت ارتودنسی دندان پس از درمان بپردازیم.
پاسخ کوتاه بله است. در برخی از موارد، تغییرات دندانی احتمال دارد پس از چند دهه صورت بگیرد. این تغییرات شاید به دلیل افزایش سن و گذشت زمان باشد. دراین صورت به خاطر ناچیز بودن آن نگران کننده نمی باشد. به همین دلیل این تغییرات مرتبط با برگشت درمان ارتودنسی نیست و در یک رده قرار نمی گیرند.
علاوه بر آن، امروزه متخصص ارتودنسی دندان اغلب به بیمار پیشنهاد می کند که از پلاک های متحرک خود (ریتینر ارتودنسی) برای 3 الی 5 شب در هفته استفاده کنند. این کار باید برای همه مدت عمر صورت بگیرد. زیرا حرکت دندان بعد از ارتودنسی دندان به آهستگی اتفاق می افتد و به طور معمول پس از ده ها سال قابل مشاهده می شوند.
ما در این رشته با انواع روش های ارتودنسی اقدام به صاف و هماهنگ کردن دندان ها میکنیم. مهمترین دستگاه هایی که به این امر به ما کمک میکنند عبارتند از:
چنانچه بعد از هر کدام از این روش ها، به دستورالعمل های متخصص توجه نکنید و از نگهدارنده ها نیز به درستی استفاده نکنید، احتمال برگشت ارتودنسی وجود خواهد داشت.
استفاده مستمر از پلاک های متحرک (که خود نوعی ارتودنسی متحرک هستند) می تواند بسیار مفید باشد. زیرا به بیماران این امکان را می دهد تا به این وسیله بتوانند فرایند جابجایی و انتقال دندان ها بعد از درمان را که با افزایش سن به سمت جلو و عقب حرکت می کنند متوقف کنند
بدون حفظ و نگهداری نتایج درمان، دندان ها پس از برداشتن براکت ها و پایان درمان ارتودنسی ثابت به تدریج به حالت قبل از درمان برمی گردنند. برای تثبیت نتایج درمان شما بایستی پس از خروج بریس ها از دهان حداقل به مدت 12 ماه از پلاک های ارتودنسی متحرک بطور منظم استفاده کنید. پس از 12 ماه استفاده از پلاک های متحرک، متخصص ارتودنسی شما ممکن است از شما بخواهد که این پلاک ها را برای سه شب درهفته نیز استفاده کنید.
در واقع استفاده از ارتودنسی متحرک پس از خروج براکت های ارتودنسی ثابت از دهان شما، حفظ نتایج ارتودنسی را برای مدت طولانی امکان پذیر می سازد.
در صورتی که بیمار توصیه های ارتودنتیست خود را نادیده بگیرد ممکن است با برگشت ارتودنسی مواجه شود. این موارد ممکن است به اشکال زیر باشد:
شلوغی و نامرتبی دندان ها می تواند عملکرد مناسب دندان ها را مختل کند. این نامرتبی اگر درمان نشود ممکن است باعث افزایش احتمال به وجود آمدن پوسیدگی در دندان ها شود. یا باعث مستعد شدن لثه برای احتمال ابتلا به انواع بیماری های لثه شود.
به طور معمول ارتودنتیست شما قادر است تنها به وسیله بزرگ کردن قوس دندان ها درمان شما را انجام دهد. این کار بدون خارج کردن هیچ دندانی از دهان شما صورت می گیرد. از این رو کجی و نامرتبی دندان ها را می توان با کمترین خطر و بدست آوردن بهترین نتیجه انجام دهد.
پس از پایان دوران بلوغ ممکن است فک دوباره به حالت قبلی خود نزدیک شود. رشد منفی فک در اثر وراثت است. زیرا رشد استخوانی ما از الگوی خانوادگی پیروی می کند. اگر پس از درمان ارتودنسی بیمار در اثر اتمام دوران بلوغ و رشد منفی فک مجددا با برگشت ارتودنسی مواجه شد درمان به صورت دیگری انجام می شود. این بار برای مقابله با کجی و نامرتبی دندان ها، متخصص ارتودنسی شما اقدام به کشیدن دندان یا جراحی فک می نماید.
در صورتی که دندان های شما کوچک باشد احتمالا بعد از ارتودنسی تمایل دندان ها به حرکت و جابجایی بیشتر باشد. در نتیجه ما شاهد ایجاد فاصله بین دندان ها خواهیم بود. این مشکل میتواند نتیجه چند سال درمان را کاملا با شکست مواجه میکند مگر اینکه از نگهدارنده های ارتودنسی به صورت مکرر استفاده شود.
اگر دندان نهفته در دهان شما وجود داشته باشد و طی درمان کشیده نشود، بعد از اتمام ارتودنسی، دندان ممکن است رشد و حرکت کند و باعث کج شدن سایر دندان ها شود. این امر نتیجه زحمات متخصص ارتودنسی و همچنین صبوری و هزینه ای که صرف کرده اید را به باد میدهد.
در نتیجه اغلب اوقات متخصصان حین درمان اگر با چنین دندان ها یا دندان اصافی مواجه باشند آن را کشیده و از دهان خارج میکنند. این کار باعث میشود که هزینه ارتودنسی که به متخصص پرداخت کرده اید بیهوده هدر نرود.
اگر فک پایین به طور غیر طبیعی رشد کرده باشد و جلو آمده باشد به این حالت بیرون زدگی یا جلو زدگی فک پایین یا آندربایت اطلاق می شود. این افراد کسانی هستند که صحبت کردن ، غذا خوردن و نفس کشیدن آنها دچاراختلال شده و به درمان نیاز دارند. جراحی فک در افرادی که دچار بیرون زدگی فک پایین هستند، در سنین کودکی و قبل از بلوغ بالاترین درصد موفقیت را دارد. جراحی زیبایی و ترمیم فک نیز مانند بقیه روش های جراحی در اکثر مواقع موفق است. اما ممکن است گاهی از این عمل نیز نتیجه مطلوب به دست نیاید.
ناهنجاری های حاصله از برگشت درمان پس از ارتودنسی اغلب در بیمارانی به وجود می آید که دچار جلو زدگی فک پایین هستند. این دسته از افراد کسانی هستند که قبل از بلوغ و یا در طی دوران بلوغ اقدام به درمان جلوزدگی فک می کنند. اما چون وراثت و الگوی رشد فکی مشخص می باشد خطر برگشت درمان در این دسته از افراد بسیار بالا است.
البته متخصص ارتودنسی شما حتما قبل از شروع درمان از شانس بالای برگشت درمان ارتودنسی مطالبی را با شما در میان گذاشته است. او از مواردی که پس از پایان دوران بلوغ ممکن است اتفاق بیفتد با شما توافق های لازم را انجام می دهد. سپس با توجه به همه موارد درمان را آغاز می کند. به هر حال یک ارتودنتیست همیشه برای حل مشکل مجدد شما راه حل مناسبی را پیشنهاد خواهد کرد.
به جلوزدگی فک در اصلاح ارتودنسی دندان اوربایت و آندربایت گفته میشود. و بله جلوزدگی فک بسته به شدت آن ممکن است عملکرد عضو را تحت تاثیر قرار دهد . بنابراین حتما نیاز قطعی به درمان دارد. مثلا اگر جلو زدگی فک باعث اختلال در تنفس شبانه شود، قطعا بیمار نیاز به جراحی دارد. در برخی از افراد هم که از نظر روانی و روابط اجتماعی با مشکل روبرو هستند درمان باید صورت بگیرد. در برخی از افراد هم این مشکل قدری جدی تر است. زیرا آنان را دچار آشفتگی ذهنی کرده است و درمان در آنها نیز لازم و ضروری می باشد. در اغلب موارد این مشکل اگر شدید باشد توسط جراحی فک برطرف میشود سپس درمان ارتودنسی انجام داده میشود، اگر نه ممکن است با برگشت ارتودنسی دندان مواجه شویم.
برگشت درمان ارتودنسی دندان ممکن است زمانی صورت بگیرد که درمان توسط ارتودنتیست یا متخصص ارتودنسی دندان صورت نگرفته باشد (مثلا توسط دندانپزشک عمومی انجام شده باشد). بخاطر ماهییت پیچده درمان ارتودنسی دندان و برای بهره بردن از مزایای این درمان، بهتر است با یک متخصص ارتودنسی خوب آشنا شوید. لابد میپرسید چرا؟
زیرا اگر این درمان توسط متخصصی انجام شود که علاوه بر دندانپزشکی عمومی 3 یا چهار سال در در خصوص ناهنجاری های فک و دندان و همچنین هماهنگی آن ها مهارت و تخصص کسب کرده باشد در آینده با مشکل مواجه نمی شویم. این ارتودنتیست ها با طی دوره سه تا چهار ساله در دانشگاه های معتبر به عنوان متخصص ارتودنسی شناخته شده اند. آنها دارای بورد تخصصی می شوند و به بالاترین سطح تحصیلی در این رشته نایل آمده اند.